علوی نامه
مشتری پرسید:
چشم‌هایش را دارید؟
فروشنده جواب داد:
بزرگ علوی؟
مشتری با ذوق پاسخ داد:
بله! برام می‌آریدش؟
فروشنده گفت:
نداریم متأسفانه!
مشتری دوباره پرسید:
کی می‌آریدش؟ از بزرگ علوی کدوم کتاب‌هاش رو دارید؟
فروشنده گفت:
خانم! از بزرگ علوی کتابی نداریم متأسفانه ...
در نظام آموزشی پیشین، همان که خودم در آن تحصیل کردم، در سال دوم دبیرستان، درس ششم ادبیات فارسی را اختصاص داده بودند به بزرگ علوی: گیله‌مرد!
در ابتدای همین درس نوشته شده بود:
بزرگ علوی، داستان‌نویس معاصر (۱۲۸۲-۱۳۷۵) از نخستین تحصیل‌کرده‌های ایرانی در آلمان بود و سال‌های دراز عمر خود را در این کشور گذراند.
از سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۷ نوشته‌های او در ایران اجازهٔ انتشار نیافت. چشم‌هایش، چمدان، میرزا و سالاری‌ها از آثار مشهور بزرگ علوی است.
آنچه می‌خوانید، خلاصهٔ داستان گیله‌مرد اوست. این داستان مدت‌‌ها راهنمای عمل نویسندگان مبارز بود. تأثیر این داستان را بر کتاب از رنجی که می‌بریم نوشتهٔ جلال آل احمد به طور آشکار می‌بینیم.
نویسنده در این داستان کوتاه، روح عدالت‌خواهی و مبارزه با استبداد اربابان و دولت خودکامهٔ پهلوی را در چهرهٔ گیله‌مرد که دهقانی شورشی از گیلان است به تصویر می‌کشد. در گیر و دار این ستیزه و پیکار مأموران ابتدا همسرش را می‌کشند و سپس او را دستگیر می‌کنند. قرار است دو نفر مأمور وی را در فومن به ادارهٔ امنیه تحویل دهند. این داستان که از مجموعه داستان نامه‌ها برگزیده شده، بیانگر واقعیت‌هایی تلخ از اوضاع اجتماعی و سیاسی دورهٔ خاصی است که نویسنده آن‌ها را هنرمندانه توصیف می‌کند.
حالا اما با تغییر نظام آموزشی گویی که دیگری جایی برای بزرگ علوی نداریم! در این چند سال نویسندگانی بزرگ کشف شده‌اند که دیگر عرصه برای حضور بزرگ علوی و بعضی دیگر خیلی تنگ است. هیچ دلیل دیگری هم برای حذف او وجود ندارد.
به اینجا که می‌رسم می‌ترسم که اشتباه کرده باشم و بزرگ علوی از کتاب‌های درسی حذف نشده باشد و از چشمان من دور مانده باشد. پس اگر کسی ردی از بزرگ علوی در کتاب‌های درسی دیده اطلاع دهد که چاره‌ای بیاندیشم.
فروشگاه انتشارات سورهٔ مهر میدان انقلاب هم بزرگ علوی نمی‌فروشد چون خواهان ندارد. برایشان صرف ندارد فروش کتاب‌های بزرگ علوی. اصلاً وقتی بزرگ علوی را از کتاب درسی حذف کرده‌اند دیگر کسی بزرگ علوی را می‌شناسد که برود پی کتاب‌هایش؟
و حالا این حذف کردن‌ها را مقایسه کنید با واکنش آقای خامنه‌ای پس از روبرو شدن با نام بزرگ علوی.
چندی پیش، اواخر بهمن ۱۴۰۲ مستند غیر رسمی (۶) از تلویزیون پخش شد. آن را از اینجا ببینید.
مستند که در مورد کتاب‌خوانی و کتاب‌دوستی آقای خامنه‌ای است جایی در دقیقهٔ ۴۰ ایشان را به تصویر می‌کشد در حال بازدید از نمایشگاه کتاب:
فروشنده می‌گوید:
کتاب‌های بزرگ علوی فروشش خیلی خوبه ...
...
از بزرگ علوی چی چاپ کردید؟
همون کارهای قبلی مکرر چاپ شده: چشم‌هایش، ورق پاره‌های زندان، روایت، سالاری‌ها، میرزا ...
پرفروش‌ترین کار بزرگ علوی همون چشم‌هایشه. الان چاپ بیست و پنجمه...
که آقای خامنه‌ای با خنده در جواب می‌گویند:
من پنجاه سال پیش این کتاب رو خوندم ...
و احتمالاً هیچ نمی‌ترسند که کسی بشنود و رغبت کند به خواندن چشم‌هایش و خدای ناکرده از راه به در شود ...
نوشته شده در یکشنبه ۱۲ فروردین ۱۴۰۳